Leven met beperkingen

Op het terras zaten ze naast ons. Een man met twee jonge kinderen en een ouder stel, denkelijk zijn ouders. (Groot)moeder en zoon waren in voortdurend gesprek gewikkeld, met elkaar en met de kinderen, terwijl (groot)vader zwijgend mee-at en dronk. Af een toe een instemmende knik, of een gebaar.

Kennelijk ging oma die dag met haar zoon en de kleinkinderen op pad en bleef opa achter om het fort te bewaken. De man werd een vraag gesteld en om het antwoord te geven bracht hij zijn linkerhand naar zijn keel en produceerde toen een blikken geluid dat woorden vormde. De vrouw zoende de man, zei hem liefdevol gedag en ‘Tot vanavond’ en weg ging het gezelschap. De man dronk op zijn gemak zijn biertje leeg, wenkte geluidloos de ober en maakte met langs elkaar wrijvende vingers duidelijk dat hij wilde betalen. Hij betaalde de rekening, zonder verder nog één blikken woord te zeggen.

Het voorval raakte me. Hoewel ik het verschijnsel ‘ken’, was ik niet eerder zo dichtbij getuige van een omleiding van de spraak. Vaak het gevolg van keelkanker. Ik huiverde en vroeg me direct af wat ikzelf in zo’n situatie zou doen: opereren of stemloos verder leven? Ik werd door de aandoening van iemand anders geconfronteerd met een eigen onvermogen om open en boven de emoties staand te observeren. Waarom raakte dit me zo? Misschien is het een herinnering aan mijn jeugd, toen mijn vader zijn spraakvermogen verloor én door afasie niet in staat was zijn gedachten of gevoelens in logische begrippen uit te drukken, ook niet op schrift. Of is het mijn gehechtheid aan communicatie, aan vertellen, aan delen en mededelen? De man zelf leek niet een volledig vrede te hebben met zijn aangepaste en ingeblikte stemgeluid, getuige de woordloze afwikkeling van de rekening. Leven met beperkingen, zoveel mensen moeten het ervaren.

Zoveel cursisten bij Ganesha komen fysieke en mentale grenzen tegen en moeten leren daarmee om te gaan. ‘Denk aan het positieve, denk aan wat je nog wél kunt’, hoor ik mezelf zeggen. Inderdaad, zéggen. En als ik het voor het kiezen heb, dan zeg ik nog lang door, met mijn eigen stemgeluid. Pas als het niet anders kan, dan is het vroeg genoeg om er verder over te denken.